Weerbare samenleving en veerkracht

Weerbare samenleving

Een samenleving waarbinnen individuen, groepen en gemeenschappen in staat zijn om te gaan met dreigingen en verstoringen als gevolg van sociale, economische, politieke en fysieke veranderingen (op een manier die binnen de democratische rechtsorde past). Weerbaarheid is het vermogen van inwoners om weerstand te bieden aan risicovolle ervaringen. Bij stress en tegenslag kunnen zij stabiel blijven.

Veerkracht

Veerkracht is het vermogen van inwoners om terug te veren na tegenslag en zich aan te passen aan veranderende omstandigheden. Veerkracht stelt inwoners in staat om lastige omstandigheden het hoofd te bieden en deze zelfredzaam tegemoet te treden. Inwoners kunnen hierdoor leren, zelfvertrouwen ontwikkelen en hun weg in de samenleving vinden.

Waar veerkracht inzet op het stimuleren van talenten, kansen en positieve ontwikkelingen, richt weerbaarheid zich op het omgaan met risico’s en bedreigingen. Veerkracht en weerbaarheid zijn vaardigheden van individuen, professionals en organisaties om effectief met maatschappelijke onrust, onbehagen, polarisatie en wantrouwen om te gaan. Dan gaat het ook over het tijdig onderkennen en preventief inzetten op factoren die escalatie kunnen voorkomen.
Er zijn drie niveaus van veerkracht:
- Individuele: proces van, vermogen voor of resultaat van een succesvolle aanpassing door een persoon, ondanks uitdagingen of bedreigende omstandigheden.
- Gemeenschappen/samenlevingsverbanden: proces waarin verschillende leden van een gemeenschap samen het aanpassingsvermogen ontwikkelen om een positieve weg in te slaan in uitdagingen of bedreigende omstandigheden.
- Maatschappelijk: verbinding van instituties, bijvoorbeeld maatschappelijke organisaties met overheidsinstellingen (social linking) en daarin overbrugging van verschillen door samenwerking (social bridging).

Risico's

Eenzijdige nadruk op individuele veerkracht of groepsgewijze weerbaarheid kan de aandacht afleiden van de noodzaak tot diepere systeemverandering. Denk aan het weerbaar maken van mensen tegen racistische uitingen, terwijl tegelijk ook het bredere systeem van institutioneel racisme aan de orde moet worden gesteld.

Kansen

Weerbaarheid draagt bij aan maatschappelijke stabiliteit en een veerkrachtige democratie.
Weerbaarheid draagt bij aan de preventie van polarisatie, radicalisering en extremisme. Daarom richten programma's voor het voorkomen of tegengaan van radicalisering zich vaak op het vergroten van de veerkracht van individuele jongeren en hun omgeving, zoals de familie, vriendengroep, buurt of gemeenschap.